NDM-1: Ο «νέος εχθρός» 

της επιστημονικής ειδησεογραφίας, 

του Π.Αργυρίου...

Η είδηση είναι αυτή: εντοπίστηκαν βακτηριακά στελέχη ικανά να εκφράζουν το ένζυμο NDM-1 (μεταλλο-βήτα-λακταμάση) το οποίο τους προσδίδει αντίσταση σε μια κατηγορία αντιβιοτικών, τις καρβαπενέμες, φάρμακα τα οποία θεωρούνται ως μία από τις τελευταίες διαθέσιμες καταφυγές απέναντι σε φαινόμενα βακτηριακής αντίστασης. Τα NDM-1 βακτηριακά στελέχη ανήκαν κυρίως στα είδη Escherichia coli and Klebsiella pneumoniae.

Του Πέτρου Αργυρίου

Η είδηση αναμεταδόθηκε από πολλά ελληνικά και διεθνή μέσα με την προσθήκη τρομολάγνας σάλτσας, μισής κουταλιάς πανικού και παντελώς άσχετων αναφορών σε … ιούς. Ένας από τους τίτλους ήταν ενδεικτικά: NDM-1- νέος ασιατικός ιός!!! Η παντελώς αβάσιμη αναφορά σε ιό μπορεί να βρεθεί και σε ¨εξειδικευμένο ιατρικό¨ site, το οποίο διαφημίζει επίσης παροχή ιατρικών υπηρεσιών και παραπέμπει και σε ιατρικό φόρουμ όπου ¨οι ειδικοί απαντούν στις ερωτήσεις σας… "Η είδηση σε αυτό το εξειδικευμένο λοιπόν ιατρικό site τιτλοφορείται ως: ¨Απειλή από νέο σούπερ ιό ανθεκτικό στα φάρμακα".(1)

Για το όνομα του Ιπποκράτη! Η διαστρέβλωση της αρχικής είδησης γενικότερα φανερώνει δύο πραγματικά εξαιρετικά ανησυχητικά φαινόμενα:
α) Το φαινόμενο της ανεπάρκειας των επιστημονικών συντακτών, ένα φαινόμενο που διεθνώς έχει τεθεί υπό συζήτηση εδώ και αρκετά χρόνια και που σε ορισμένες περιπτώσεις εκδηλώνεται ως επιστημονικός αναλφαβητισμός των δημοσιογράφων που καλούνται να καλύψουν το επιστημονικό ρεπορτάζ. Η περίπτωση του χειρισμού της είδησης για το ένζυμο NDM-1 αποδεικνύει περίτρανα του λόγου το αληθές. Η σύγχυση ιού με βακτηριακό ένζυμο ή έστω βακτηριακό στέλεχος είναι γκάφα αντίστοιχης κλίμακας με τη σύγχυση απολιθωμένου αυγού δεινοσαύρου με τα κόπρανα ελέφαντα, ή έστω με είδος ελέφαντα. Το παράδειγμα που χρησιμοποιώ είναι βέβαια ατυχές αλλά πραγματικά αδυνατώ να βρω κατάλληλο παράδειγμα τέτοιας κλίμακας ¨γκάφας¨.

β) Το δεύτερο και εξίσου ανησυχητικό φαινόμενο είναι η στρέβλωση της είδησης μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη των media: Οι ειδήσεις έχουν αποκτήσει μια ιϊκή φύση, αναπαράγονται χωρίς να φιλτράρονται από το φίλτρο της κριτικής σκέψης, χωρίς οι πηγές τους να διασταυρώνονται και ¨μεταλλάσσονται¨, στρεβλώνονται καθώς αναπαράγονται από μέσο σε μέσο. Στην περίπτωση του NDM-1, ένα μεγάλο ποσοστό των επιστημονικών συντακτών του κόσμου, χρησιμοποίησε πηχυαίους τρομολάγνους τίτλους, αναπαράγοντας σκόπιμα ή υποσυνείδητα το ίδιο στυλ γραφής που χρησιμοποίησε το οικονομικό-πολιτικό-επιστημονικό και δημοσιογραφικό κατεστημένο των καινών επιδημιών, λες και είναι μέσα στο πλαίσια των καθηκόντων ή της δεοντολογίας των επιστημονικών συντακτών να μεγαλοποιούν και να διαστρεβλώνουν τις ειδήσεις και να προάγουν τον πανικό. Μπορεί κάποιος εύλογα να ισχυριστεί πως εκεί πέρα έξω, υπάρχει μια ολόκληρη γενιά ¨επιστημονικών συντακτών¨ (τα εισαγωγικά τοποθετήθηκαν γιατί από την ποιότητα γραφής τους φαντάζομαι ότι πολλές φορές πολλοί από αυτούς είναι απλά υποαμοιβόμενοι αγγαριομάχοι εκκολαπτόμενοι δημοσιογράφοι στους οποίους τα αφεντικά τους τους ανέθεσαν με ¨κλήρο¨ το επιστημονικό ρεπορτάζ) οι οποίοι έχουν πλέον εκπαιδευτεί στη δημοσιογραφική γλώσσα των καινών επιδημιών και της ειδησιογραφίας δημόσιας υγείας γενικότερα και πλέον την υπηρετούν και την αναπαραγάγουν αυτόματα, χωρίς πλέον να τους ζητηθεί κάτι τέτοιο από τα αφεντικά τους ή από τα λόμπυ που λυμαίνονται τη δημόσια υγεία. Με άλλα λόγια μιλάμε για τα παπαγαλάκια της ιατρικής ειδησεογραφίας, γαλουχημένα από την στυλιζαρισμένη παραπληροφόρηση των προκατόχων τους, για ένα σοβαρότατο δηλαδή εκφυλισμό της μελλοντικής ιατρικής ειδησεογραφίας από την κούνια της.
Μιλάμε πλέον για χρόνιες και εκφυλιστικές νόσους της παγκόσμιας δημοσιογραφίας.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί δέκτες της επιστημονικής δημοσιογραφίας ακολουθούν μια μηδενιστική και εξυπνακίστικη στάση για την οποία βέβαια υπεύθυνοι είναι αποκλειστικά και μόνο οι πάροχοι και αναπαραγωγείς της επιστημονικής ειδησεογραφίας: αρκετοί αναγνώστες αφού έχουν αντιληφθεί το εξωτερικό και μόνο κέλυφος της φετινής πανδημικής σκευωρίας, απορρίπτουν- εξίσου άκριτα με όσους άκριτα την αποδέχονται- οποιαδήποτε τέτοιας υφής ιατρική είδηση. Δεν τους δίνω άδικο- όντως ο βαθμός διαστρέβλωσης και η διαπλοκή στην ιατρική ειδησεογραφία είθισται να είναι πολύ μεγάλος. Μια τέτοια μηδενιστική στάση όμως δεν πιέζει το σύστημα προς ρύθμιση και διόρθωση αλλά φαίνεται να αιτεί το ανέφικτο και παράλογο της κατάργησης της επιστημονικής ειδησεογραφίας.

Ας αφήσουμε για λίγο τον εκφυλισμό της ειδησεογραφίας και ας μιλήσουμε λίγο για την ίδια την είδηση της εμφάνισης του ενζύμου: Είναι πραγματική; Είναι είδηση; Τα δεδομένα δείχνουν πως είναι μια βάσιμη και ¨νόμιμη¨ είδηση. Αναφέρομαι φυσικά στην αρχική ιατρική είδηση και όχι στους μεταλλαγμένους δημοσιογραφικούς κλώνους της… Θα έπρεπε να αναφερθεί από τον τύπο; Φυσικά. Είναι μια αρκετή σημαντική και ανησυχητική είδηση που υποδηλώνει μια γενικότερη τάση του μικροβιακού κόσμου απέναντι στην ανθρωπογενή δράση. Αποτελεί όμως γενικότερα η είδηση της μικροβιακής αντίστασης απέναντι σε φάρμακα Νέο; Όχι φυσικά. Η μικροβιακή αντίσταση είναι ένα φαινόμενο σχεδόν τόσο παλιό όσο και η χρήση αντιβιοτικών. Για ποιο λόγο όμως τόσος θόρυβος, τόση υπερβολή και τόση αναξιοπιστία; Ας διαβάσουμε για λίγο ανάμεσα στις γραμμές των ειδήσεων. Ειδήσεις για μικροβιακή αντίσταση δημοσιεύονται ανά δεκάδες αρκετές φορές το χρόνο. Ας ανατρέξουμε για λίγο στην πρόσφατη ιατρική ειδησεογραφία:

8 Απριλίου 2010: Δημοσίευμα αναφέρεται σε ανθεκτική σε αντιβιοτικά γονόρροια.(2)
30 Ιουλίου 2010: Στο ιατρικό περιοδικό Clinical Infectious Diseases αναφέρεται ότι ένα νέο στέλεχος του βακτηρίου Escherichia coli, το ST131 εμφάνισε αντίσταση απέναντι στις κεφαλοσπορίνες.(3)

Τώρα, για ποιο λόγο έγινε τόσος δυσανάλογα πολύ ντόρος για τη NDM-1 Escherichia coli σε σχέση με την ST131 Escherichia coli;

Πέρα από τις όποιες διακριτές διαφορές στην επιστημονική σημασία των δύο ειδήσεων, υπάρχει και μια καθαρά μη επιστημονική σημαντική διαφορά: Οι χώρες προέλευσης των στελεχών. Όσο περίεργο και αν ακούγεται, ο βασικός λόγος που η NDM-1 είδηση πήρε τόσο μεγάλη έκταση σε σχέση με την SΤ131 είναι ότι το στέλεχος ST131 εμφανίστηκε σε ασθενείς στις ΗΠΑ ενώ το NDM-1 σε ασθενείς ή σε επισκέπτες της Ινδίας και του Πακιστάν. Το γεγονός αυτό μπορεί να αναλυθεί σε δύο συνιστώσες:
α)Όποιος έχει μελετήσει έστω και λίγο την ιστορία των καινών επιδημιών θα είναι σε θέση να γνωρίζει ότι οι ασθένειες του ¨άλλου κόσμου¨ δηλ. του κόσμου πλην της ¨πολιτισμένης¨ Δύσης είναι πιο ελκυστικά τρομακτικές, πουλάν περισσότερο και είναι έμμεση μομφή για το πολιτισμικό και επιστημονικό επίπεδο του άλλου κόσμου: Για παράδειγμα θα αναφερθώ στις μέχρι σήμερα τοποθεσίες προέλευσης ή υψηλού επιπολασμού των καινών επιδημιών:

1980- 2010-AIDS: Αφρική
2002-SARS : Κίνα
2006 Η5Ν1: Ασία
2009 Η1N1: Μεξικό
2010 NDM-1: Ινδία-Πακιστάν

Σε σχέση με το NDM-1 στέλεχος, η απόφαση κάποιων δυτικών να επιλέξουν κάποιες από τις ιατρικές υπηρεσίες της Ινδίας ή του Πακιστάν χαρακτηρίστηκε προκατειλημμένα ως ¨ιατρικός τουρισμός¨. Το μήνυμα που έστειλαν τα μήντια στους δυτικούς υπηκόους ήταν απλό και σαφές, ανεξάρτητα από το πόσο διαστρεβλωμένο ήταν το δημοσιογραφικό προϊόν που παρουσιάστηκε: Δεν θέλουμε τη διαρροή ιατρικού συναλλάγματος από πολίτες μας προς τον ¨άλλο κόσμο¨. NDM-1: ο νέος εχθρός. Μονόπλευρα, διαστρεβλωμένα, λες και δεν υπάρχουν ανθεκτικά σε αντιβιοτικά μικρόβια στις κλινικές του δυτικού κόσμου, η παροχή ιατρικών υπηρεσιών της Ινδίας και του Πακιστάν στιγματίστηκε, συντελώντας σε προστιθέμενη προκατάληψη για τον ¨άλλο κόσμο¨. Για μια ακόμη φορά, φαίνεται πως οικονομικά κίνητρα και λομπισμοί έπαιξαν (συνειδητά ή υποσυνείδητα) τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση της επιστημονικής ειδησεογραφίας. Ο οικονομικός πόλεμος συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα με θύμα και τη δημοσιογραφική εγκυρότητα.

Μια ακόμη απίστευτα μεροληπτική πτυχή της είδησης όπως αυτή παρουσιάστηκε είναι η έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στον ενδονοσοκομειακό τρόπο χρήσης των αντιβιοτικών σήμερα ή στην ευρύτερη και εξόχως μεταφυσική φαρμακευτική καταναλωτική κουλτούρα του δυτικού πολιτισμού: Η μικροβιακή αντίσταση παρουσιάζεται ως φυσικό φαινόμενο. Ναι είναι φυσικό φαινόμενο, το οποίο προκαλείται όμως από την ανθρωπογενή επέμβαση στο μικροβιακό περιβάλλον. Αντί να συζητάμε για πολιτικές που θα φέρουν μια έλλογη και μετρημένη χρήση των αντιβιοτικών, μιλάμε για απειλές και νέους εχθρούς παρουσιάζοντας τον πολιτισμό μας σαν αθώα και ανυπεράσπιστη κορασίδα…

Έχω τονίσει επανειλημμένα ότι ο πραγματικός κίνδυνος που μπορούμε να διαχειριστούμε είναι το μεταλλαξιογόνο στρες που ασκούμε στους μικροοργανισμούς, είτε ενδονοσοκομειακά, είτε από την κουλτούρα της κατάχρησης των αντιβιοτικών από τον ιατρικό καταναλωτή αλλά και από τη βιομηχανία παραγωγής κρέατος σε συνδυασμό με άλλους ανθρωπογενείς μεταλλαξιογόνους παράγοντες. Για τις τυχαίες, φυσικές μεταλλάξεις δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε στο παρόν τεχνολογικό μας στάδιο. Για τις ανθρωπογενείς μεταλλάξεις μπορούμε να κάνουμε πολλά αλλά δε θέλουμε. Πολλά ¨ζωτικά οικονομικά συμφέροντα¨ θα πληγούν αν επιδιώξουμε κάτι τέτοιο. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν είναι υποχρεωτικό αλλά αυτό είναι το σύνηθες επιχείρημα για να υπερασπίσουμε την απροθυμία μας να αλλάξουμε την οπτική μας γωνία.

Οι σημερινές βιοτικές συνθήκες είναι εξαιρετικά ευνοϊκές για την εκδήλωση μιας πανδημίας. Οι αστικά συνωστισμένοι ανθρώπινοι πληθυσμοί και οι ταχύτητες μετακινήσεις αρκούν για κάτι τέτοιο. Η διαφορά είναι ότι η πανδημία δεν μπορεί να προβλεφθεί, σε πείσμα των κινδυνολόγων επιστημόνων και των μηντιανθρώπων που συνεχώς την επικαλούνται και την τοποθετούν και σε ορισμένο εύρους χρόνου στο κοντινό μέλλον. Η πανδημία δεν μπορεί να προβλεφθεί και έχοντας σπαταλήσει στην κινδυνολογία και σε αναποτελεσματικά φάρμακα και εμβόλια πακτωλό χρημάτων αντί αυτά να επενδυθούν σε υποδομές και σε παγκόσμιο δίκτυο ειδικών μονάδων με ειδικό προσωπικό, δε θα είναι καν δυνατόν οι συνέπειες της να αντιμετωπιστούν. Ακριβώς όπως είδαμε να γίνεται με τις φυσικές καταστροφές, από τον τυφώνα Κατρίνα μέχρι το σεισμό στην Αϊτή, η πρόβλεψη δεν υπήρξε, δεν υπήρξε έγκαιρα ή δε βοήθησε και οι μηχανισμοί αντιμετώπισης κρίσεων ήταν εξόχως αναποτελεσματικοί. Και για το όνομα της λογικής, όλοι όσοι ασχολούνται έστω και αμυδρά με τη διαχείριση κρίσεων γνωρίζουν ότι το ενδεχόμενο που πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία είναι αυτό του γενικευμένου πανικού. Πόσο ανεύθυνα μπορούν λοιπόν να είναι τα μήντια που για ψήλου πήδημα δωρίζουν πανικό σε οικογενειακές συσκευασίες;
Σήμερα, με ελάχιστες ίσως εξαιρέσεις, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις φυσικές καταστροφές. Μπορούμε όμως να εμποδίσουμε ανθρωπογενείς καταστροφές. Δεν το κάνουμε όμως. Μιλάμε για ανθεκτικά σε φάρμακα μικρόβια και σπάνια αναφέρουμε ότι εμείς τα δημιουργούμε. Η όλη ιστορία μου θυμίζει τον αστικό κάτοικο που καταριέται το ποτάμι ή τη βροχή ή το θεό για το σπίτι του που πλημύρισε όταν ο ίδιος μπάζωσε το ρέμα για να χτίσει…

Μου θυμίζει και την ιστορία με το βοσκό που φώναζε ¨λύκος¨. Δεν μπορώ να αδικήσω λοιπόν τον πολίτη που δεν πιστεύει πλέον τίποτε και που βλέπει σκιές παντού στην ιατρική ειδησεογραφία. Διεθνείς και κυβερνητικοί οργανισμοί δημόσιας υγείας κάναν μαζί με τα μήντια ότι ήταν δυνατό για να ξεσκίσουν την αξιοπιστία τους. Αν συνεχίσει να αυξάνεται η συνειδητότητας σε θέματα δημόσιας υγείας θα επέλθει σταδιακά και η επίγνωση όχι μόνο των ολιγωριών και των σκανδάλων αλλά και των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στο όνομα της δημόσιας υγείας που έχουν επιτελεστεί κατά τον 20ο και τον 21ο αιώνα.(4)

(1) http://www.iatronet.gr/newsarticle.asp?art_id=12343
(2) http://www.msnbc.msn.com/id/36229547
(3) http://www.idsociety.org/Content.aspx?id=16864
(4) Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να ευχαριστήσω προσωπικά τους εκλεκτούς αναγνώστες του TVXS για την ετοιμότητα και την εγκυρότητα των διορθωτικών σχολίων πάνω στα κακώς κείμενα της ιατρικής ειδησεογραφίας όπου και αν αυτά βρίσκονται. Είναι η πρώτη φορά που συναντώ μια τέτοια αντίδραση από αναγνώστες και είναι ακριβώς το μέλλον που οραματίζομαι… Ενεργοί, εκπαιδευμένοι και συνειδητοί αναγνώστες αντί για παθητικά φερέφωνα… Τα μήντια συνήθως δεν μπορούν και δεν θέλουν να αυτορυθμιστούν. Οι κριτικοί αναγνώστες είναι το κομβικό σημείο για την αναμόρφωση της ειδησεογραφίας. Και πάλι, προσωπικά, σας ευχαριστώ…source:tvxs.gr